Canxi hidroxit là cụm từ quá đỗi quen thuộc đối với những ai chuyên ngành hóa học. Chúng được biết đến là một hợp chất có vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực đời sống. Nhưng liệu bạn đã hiểu rõ về loại hóa chất này. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu kĩ hơn về tính đặc trưng và ứng dụng thực tiễn của Ca(OH)2 nhé!
Tìm hiểu canxi hidroxit là gì?
Canxi hidroxit hay còn được mọi người gọi với cái tên thân thuộc khác là vôi tôi. Đây là một hợp chất hóa học, ở điều kiện thường chúng sẽ có dạng chất rắn màu trắng, không mùi và dễ cháy. Vôi tôi khó tan trong nước nhưng sẽ tan nhiều ở dung dịch hữu cơ, vô cơ và axit. Đặc biệt, chúng không thể tự tan trong rượu.
Canxi hidroxit có công thức hóa học được viết dưới dạng Ca(OH)2. Và bao gồm các dạng điển hình như:
- Vôi sữa: Là dung dịch hóa học Ca(OH)2 chưa lọc, còn chứa hạt canxi hidroxit vô cùng mịn.
- Nước vôi trong: Là dung dịch hóa học Ca(OH)2 sau khi đã được lọc bỏ cặn về thu về nước vôi tôi có màu sắc trong suốt.
Tính chất vật lý và hóa học của vôi tôi Ca(OH)2
Canxi hidroxit hay còn được gọi là vôi tôi sẽ có tính chất lý hóa như sau:
Tính chất vật lý
Canxi hidroxit là bột màu trắng khi ở nhiệt độ phòng và ít tan trong nước. Khi ở dạng dung dịch lỏng, chúng có màu sắc trong suốt và được gọi là nước vôi trong. Còn ở duạng sữa có chứa nước thì được gọi là vôi tôi.
Đây là chất hòa tan được trong nước không lại không tan được trong rượu. Bột vôi tôi hòa tan được muối glycerin và amoni. Bên cạnh đó, Ca(OH)2 còn phản ứng được với axit để taho nên muối canxi tương thích.
Ca(OH)2 có những đặc tính sau:
- Trọng lượng phân tử: 74.096.
- Nhiệt độ nóng chảy: 580 độ C.
- Điểm sôi: 2.850 độ C.
- Tỉ lệ hòa tan trong nước: 1,65gr/ L.
- Khi ở nhiệt độ 20 độ C, có tỉ trọng là 2,24gr/ ml.
Tính chất hóa học
Canxi hidroxit là bazơ mạnh, có thể ăn mòn trên da và vải. Tuy nhiên, vì độ hòa tan thấp và không gây hại như natri hidroxit nên thường được nhiều người ưu tiên sử dụng.
Làm thay đổi màu chất chỉ thị
Vôi tôi có khả năng làm quỳ tím hóa xanh. Hoặc khi cho Ca(OH)2 vào dung dịch thử phenolphthalein thì dung dịch thử sẽ chuyển sang màu đỏ. Biểu hiện của vôi tôi là chất có tính kiềm mạnh mẽ.
Tác dụng được với carbon dioxide (CO2)
Vôi tôi có khả năng tác dụng với CO2 để tạo nên cacbonat canxi và nước.
Phương trình hóa học: Ca(OH)2 + CO2 -> CaCO3 + H2O
Khi để nước canxi hidroxit ngoài không khí, sau một khoảng thời gian sẽ xuất hiện lớp váng trên bề mặt dung dịch. Lớp ván đó được gọi là cacbonat canxi (CaCO3) do Ca(OH)2 phản ứng với khí CO2 mà tạo nên.
Tác dụng được với axit
Vì Ca(OH)2 là chất bazơ mạnh nên có thể tác dụng được với đa số các axit. Sản phẩm tạo nên là muối canxi và nước. Một số phản ứng của canxi hidroxit với axit mạnh:
Phương trình hóa học:
Ca(OH)2 + 2HCl -> 2H20 + CaCl2
Ca(OH)2 + 2HNO3 -> 2H2O + Ca(NO3)2
Tác dụng được với một số muối nhất định
Vôi tôi còn phản ứng được với một số muối nhất định tạo nên thành phẩm bazo mới và muối mới.
Na2CO 3 + Ca(OH)2 -> CaCO3 + 2NaOH
2NH4NO3 + Ca(OH)2 -> 2NH3 + 2H2O + Ca(NO3)2
Tính ứng dụng của canxi hidroxit trong đời sống
Vôi tôi mang lại rất nhiều lợi ích trong đời sống hằng ngày của chúng ta. Điển hình như:
Ứng dụng Canxi hidroxit trong quá trình xử lý nước thải
Canxi hidroxit được ứng dụng phổ biến trong việc xử lý nước thải vô cùng hiệu quả. Nhờ vào tính chất hóa học tác dụng được với axit và ăn mòn được một số kim loại có hại trong nước. Vôi tôi sẽ đóng vai trò như chất kết bông để xử lý nước thải.
Ca(OH)2 cản trở sự ăn mòn và bảo vệ tự nhiên bằng cách trung hòa axit có hại. Tiếp theo đó, làm mềm nước bằng cách loại bỏ đi độ cứng bicarbonat, giúp tẩy sạch và diệt từ vi khuẩn hiệu quả. Ngoài ra, Ca(OH)2 còn loại bỏ silic, florua, sắt hoặc các tạp chất có trong nước gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường.
Ứng dụng vôi tôi trong ngành nông nghiệp
Đất nhiễm phèn hoặc tồn tahi dư lượng axit chính là nguyên nhân chính dẫn đến đất trồng bị chua. Vì thế, canxi hidroxit có tính bazơ mạnh nên được sử dụng để cải tạo vùng đất bị phèn chua, cân bằng độ pH. Đồng thời, Ca(OH)2 còn là thành phần quan trọng của một số hóa chất nông nghiệp, thuốc trừ sâu,…
Bên cạnh đó, chúng còn được sử dụng như hóa chất bảo vệ lương thực. Với vai trò là nguyên vật liệu để sản xuất Polikar nhằm bảo quản rau, củ, quả tránh hiện tượng nấm mốc.
Ứng dụng vôi tôi trong ngành xây dựng
Canxi hidroxit được xem là nguyên liệu để tạo nên hỗn hợp vữa, chất kết dính các hàng gạch lạ với nhau và để trát tường. Bởi vì đặc tính của Ca(OH)2 khi kết hợp với nước sẽ tạo thành hỗn hợp dẻo và có khả năng kết dính tốt như hồ. Song song đó, còn được sử dụng để là gạch canxi silicat, nguyên vật liệu để cách nhiệt và bê tông.
Ứng dụng vôi tôi trong ngành công nghiệp
- Ngành công nghiệp da: Ca(OH)2 được dùng để trung hòa mức axit dư thừa trong quy trình ngâm da.
- Ngành công nghiệp hóa chất: Sản xuất nên stearat canxi và canxi clorua.
- Ngành công nghiệp dầu mỏ: Canxi hidroxit tạo nên các loại phụ gia cho dầu thô như alkyl silicate, sulphatic,… Có khả năng kết tủa và loại bỏ tạp chất ra khỏi dung dịch trong quá trình lọc dầu, bảo vệ giàn khoan và sát khuẩn nhẹ.
- Ngành công nghiệp sơn: Sử dụng để sản xuất những loại hỗn hợp khô.
- Ngành công nghiệp giấy: Chuyển đổi gỗ thành bột gỗ để sản xuất giấy.
- Ngành công nghiệp muối ăn và muối y tế: Loại bỏ hoàn toàn canxi cacbonat (CaCO3) và magie cacbonat (MgCO3) có trong nước biển.
Ca(OH)2 có nguy hiểm không?
Mặc dù canxi hidroxit có nhiều công dụng tuyệt vời và được sử dụng và nhiều ngành công nghiệp sản xuất. Tuy nhiên, đây lại là chất tương đối nguy hiểm nếu chúng ta không sử dụng đúng cách và cẩn thận.
- Tiếp xúc với mắt: Canxi hidroxit vào mắt gây nên tình trạng tổn thương lớp niêm mạc khiến mắt bị viêm và đỏ ngứa. Nghiêm trọng hơn, còn có khả năng dẫn đến đui mù.
- Tiếp xúc với da: Làm cho da dễ bị ăn mòn, bỏng, phồng rộp dẫn đến hiện tượng viêm nhiễm nặng.
- Tiếp xúc với đường tiêu hóa: Kích ứng đường tiêu hóa nặng làm bỏng rát khu vực miệng, dạ dày, thực quản, có thể dẫn đến chảy máu trong.
- Hít phải bột vôi tôi: Hơi bụi của canxi hidroxit rất nguy hiểm, khiến người nhiễm dễ hắt hơi và ho. Trong trường hợp hít khoảng thời gian dài sẽ dẫn đến tổn thương phổ, khó thở và bất tỉnh.
Biện pháp sơ cứu và tai nạn do tiếp xúc canxi hidroxit
- Tiếp xúc với da: Ngay lúc này, bạn cần rửa sạch qua nước, sau đó thoa lên chỗ da bị ảnh hưởng bởi axit boric 3 – 5%.
- Tiếp xúc với mắt: Dùng tay nâng mí mắt và rửa sạch với nước sạch hoặc nước muối sinh lý trong vòng 15 phút. Tiếp theo đó, rửa sạch lại bằng dung dịch axit boric 3%. Di chuyển nhanh đến trung tâm y tế gần nhất để thăm khám và kiểm tra kịp thời.
- Hít phải bụi bột vôi tôi: Nhanh chóng rời khỏi khu vực nơi có nhiều bụi canxi hidroxit và tìm nơi có không khí trong lành để hít thở.
- Ăn phải canxi hidroxit: Làm sạch chất hóa học này bằng sữa hoặc sữa chua có chứa hàm lượng protein càng sớm càng tốt. Bệnh nhân cần tỉnh táo, súc miệng và uống giấm pha loãng hoặc nước chanh.
Xử lý trường hợp đổ và rò rỉ canxi hidroxit
Trong trường hợp mức đổ tràn, rò rỉ ít, bạn có thể dùng các dụng cụ phù hợp để lấy canxi hidroxit rò rỉ bỏ vào các thùng chứa chất thải. Đồng thời, nên dùng thêm axit axetic loãng để trung hòa phần vôi tôi vẫn còn sót lại. Sử dụng nước sạch lau chùi kĩ khu vực bị tràn đổ.
Nếu mức đổ tràn, rò rỉ lớn, bạn không nên chạm tay trực tiếp vào bất cứ vật dụng gì có chứa vôi tôi vì chúng là chất ăn mòn nguy hiểm. Lấy nước phun vào để giảm bớt hơi bụi. Ngăn chặn việc chảy Ca(OH)2 vào hệ thống dẫn nước, các đường cống,…
Bạn cần thu lượng canxi hidroxit vào thùng chứa chất thải chuyên dụng. Liên hệ ngay đến chính quyền địa phương nếu lượng vôi tôi đổ ra quá lớn và không thể tự xử lý được. Sau khi dọn dẹp hết phần vôi tôi đó, dùng nước sạch lau lại khu vực bị tràn đổ.
Bảo quản và sử dụng canxi hidroxit đúng quy trình
Để canxi hidroxit không bị hư hỏng, mất chất trong quá trình thực hiện. Bạn cần nắm rõ cách bảo quản và phương pháp sử dụn đúng cách để tránh những rủi ro không đáng có.
Cách bảo quản Ca(OH)2
- Khu vực bảo quản canxi hidroxit phải đảm bảo luôn trong tình trạng thoáng gió, mát mẻ và không bị ẩm mốc.
- Bao chứa vôi tôi bền chắc, có độ kín cao, không hở và không thủng rách.
- Không cất giữ vôi tôi cùng nơi với những chất xung khắc như axit, hydrogen peroxide và các chất có tính oxi hóa mạnh.
- Không nên để vôi tôi lẫn lộn với thức ăn cũng như là đồ uống.
- Gắn biển bảng cảnh báo nguy hiểm tại nơi chứa các bao hóa chất Ca(OH)2.
Phương pháp sử dụng Ca(OH)2 an toàn
- Người sử dụng canxi hidroxit phải mặc đầy đủ trang phục bảo hộ lao động. Bao gồm: găng tay, quần áo, khẩu trang, giày ủng và cả mặt nạ chống độc.
- Không ăn uống hoặc hút thuốc khi đang làm việc với canxi hidroxit.
- Trang phục bảo hộ cần sạch sẽ trước khi dùng và giặt sạch sau khi sử dụng xong.
Kết luận
Bài viết trên đã chia sẻ cho các bạn một vài thông tin chi tiết về canxi hidroxit là gì, tính chất lý hóa và phương pháp ứng dụng vôi tôi. Hy vọng những kiến thức này sẽ giúp bạn bổ sung thêm kiến thức hữu ích và biết cách sử dụng chúng an toàn, hợp lý.
