Xyanua được phổ biến biết đến trong mọi người là một loại hóa học độc nhất, thậm chí là vua của mọi loại chất độc nhưng lại rất dễ bắt gặp trong tự nhiên. Xyanua không được sử dụng một cách bừa bãi, chỉ những cơ quan chuyên ngành về hóa học hoặc những đối tượng được cấp phép mới có thể sử dụng.
Xyanua là gì?
Xyanua là một chất hóa học có chứa nhóm cyano. Nhóm cyano là một nhóm hóa học có một nguyên tử cacbon liên kết với một nguyên tử oxi bằng liên kết ba. Theo một trung tâm kiểm soát ở Hoa Kỳ, đây là một hóa học hoạt động nhanh, mạnh, có thể giết người dưới dạng nhiều hợp chất.
Đây là một chất khí không màu, do tính chất kịch độc của nó mà người ta thường sử dụng xyanua vào trong nông nghiệp dùng để tiêu diệt các loại sâu bọ, dùng làm thuốc trừ sâu.
Vậy vì sao mà người ta lại gọi nó là một chất kịch độc? Vì khi chỉ cần một lượng nhỏ xyanua có thể khiến cho máu thay đổi, buồn nôn, đau tim, thậm chí dẫn đến ngất xỉu.
Còn nếu hút phải một lượng lớn thì tình trạng não và tim mạch sẽ chịu tổn thương vô cùng lớn. Cụ thể hơn nếu hút khoảng 500mg xyanua hoặc chỉ 0.002 khí xyanua đã có thể giết chết ngay lập tức một con người trưởng thành.
Nguồn gốc của chất độc gây hại cho con người
Với chất kịch độc này, nhiều người chưa biết rõ về nó vẫn còn đang rất thắc mắc tại sao xyanua lại có nhiều trong cuộc sống và nó có nguồn gốc từ đâu, do đó, để trả lời câu hỏi của nhiều người, cần tìm hiểu và nhìn nhận ở nhiều góc độ vì xyanua có rất nhiều trong tự nhiên.
Xyanua có thể tồn tại ở nhiều dạng như dạng tinh thể như KCN, NaCN,… Tuy nhiên theo các nhà nghiên cứu thì xyanua có mùi hạnh nhân nhưng lại có một hậu đắng, nhưng nhiều khi nó lại rất khó nhận ra mùi nên không phải ai cũng biết được.
Xyanua được hình thành từ quá trình của ngành công nghiệp
Xyanua được tìm thấy nhiều nhất chính là ở những khu công nghiệp luyện thép và sắt, trong những quá trình này, chất được giải phóng ra chính là xyanua, đây cũng là nguyên nhân lớn nhất gây ô nhiễm môi trường.
Nguồn thải chính của xyanua vào trong cuộc sống chính là nước và công nghiệp. Với những khu công nghiệp về các chất hóa học hữu cơ hay những khu công nghiệp đang khai thác mỏ thì hầu hết những nguồn nước đều có chứa xyanua và bị ô nhiễm nặng nề.
Xyanua được hình thành từ các nguồn khai thác khác nhau
Xyanua bên cạnh được thải ra từ các quá trình công nghiệp mà còn từ nhiều nguồn khác chẳng hạn như khí đốt hay nhiên liệu từ xe cộ hoặc tàu thuyền thải ra, bên cạnh đó do ứng dụng của chất này dùng để làm thuốc trừ sâu, xịt lên ruộng cỏ, do vậy những nơi đồng ruộng đất cũng bị ô nhiễm do chất xyanua gây nên.
Chất xyanua còn có mặt trong tự nhiên
Mặt khác, việc xyanua xuất hiện trong các quá trình đào thải cũng như quá trình sản xuất thì mặc định trong tự nhiên xyanua cũng đã có chẳng hạn như trong một số loại thực phẩm thực vật như đậu, sắn và hạt hạnh nhân, một ví dụ điển hình là đã có rất nhiều người ngộ độc thực phẩm dẫn đến tử vong do chất độc có trong củ sắn.
Có điều chế xyanua được không?
Điều chế xyanua hiện nay vẫn còn là một trong những công việc rất cần thiết, bởi vì mặc dù đặc tính của nó là vô cùng độc hại nhưng tác dụng của nó đối với đời sống xã hội vẫn còn rất quan trọng.
Có 1 cách để điều chế xyanua, đầu tiên là dùng chất xúc tác bạch kim vào quá trình phản ứng hóa học của metan, amoniac và oxi để chế tạo ra hidro xyanua ở thể khí. Đây được gọi là quy trình Andrussow.
Xyanua giết người thế nào?
Xyanua là một chất kịch độc, người ta còn nói nó chính là chất độc nhất của mọi loại chất độc, chúng có tác dụng rất nhanh, chỉ cần một lượng nhỏ được đưa vào trong cơ thể thì trong tích tắc sẽ gây ức chế mọi hoạt động và dẫn đến tử vong.
Bệnh nhân khi mắc phải xyanua vào trong cơ thể thông thường sẽ bị ức chế về đường hô hấp nhanh nhất, do đó bệnh nhân sẽ có dấu hiệu suy hô hấp và co giật. Nhưng tùy vào lượng chất, thể, và đường tiếp xúc mà các dấu hiệu sẽ nặng, nhẹ khác nhau.
Ở giai đoạn đầu người bị nhiễm độc sẽ có cảm giác mệt mỏi, lo lắng, khó thở, thở nhanh, thậm chí là trí nhớ có phần bị giảm sút, đây chính là một trong những dấu hiệu đầu tiên của người đã bị nhiễm chất độc xyanua.
Sau đó, ở giai đoạn tiếp theo, bệnh nhân sẽ bị tụt huyết áp rất nhanh, việc thở cũng trở nên khó khăn hơn rất nhiều, đồng thời có thể bị co giật. Cuối cùng bệnh nhân sẽ bị tê cứng chân tay, mất hết phản xạ và chìm vào hôn mê, nếu không đưa đi cấp cứu kịp thời sẽ dẫn đến tử vong.
Nói một cách ngắn gọn, khi bị nhiễm chất độc này vào người, chất độc sẽ phát tán rất nhanh, làm ức chế lần lượt các hoạt động và sau đó làm mất đi nhận thức và có thể gây tử vong con người trong một khoảng thời gian rất ngắn. Do đó nó mới được gọi là vua của mọi loại chất độc.
Cần phải làm gì khi ngộ độc xyanua?
Thông thường, những người nhiễm phải xyanua sẽ không hề hay biết đến việc mình đã trúng phải chất độc, chỉ khi chất độc phát tán trong cơ thể và gây ra những dấu hiệu lên cơ thể mới có thể biết.
Việc chất độc xyanua xâm nhập và thấm vào cơ thể tác dụng lên con người rất nhanh, do đó cần hết sức chú ý và cẩn thận. Những người có dấu hiệu nhiễm độc cần đưa đi cấp cứu kịp thời đến cơ sở y tế gần nhất, theo các cơ sở y tế thông tin, người bị nhiễm chất này có thể tử vong rất cao chỉ trong vòng 2 giờ.
Tuy nhiên, do tính chất nguy hiểm của nó, mà những người sử dụng phải đặc biệt chú ý và cẩn thận, đối với thuốc trừ sâu, phải bảo quản ở những nơi an toàn, tránh sự tiếp xúc của trẻ nhỏ.
Đối với các loại thực phẩm có chứa chất độc này, cần phải tìm hiểu thật kỹ cách chế biến cũng như những điều cần tránh, cần làm trước khi ăn để phòng hờ những trường hợp xấu nhất.
Các thông tin mới và cần thiết về xyanua
Xyanua là một chất kịch độc và có thể gọi là độc nhất trên thế giới, đồng thời nếu chỉ cần ăn phải một lượng nhỏ cũng đủ dẫn đến tử vong, riêng đối với khí xyanua, chỉ cần 0,2% lượng khí hút vào cơ thể trong một khoảng thời gian cực ngắn đã có thể giết chết một người lớn khỏe mạnh.
Xyanua tuy là một chất rất độc nhưng lại có mức độ phổ biến rộng nhất trên thế giới. Nó tồn tại ở đủ các thể loại như thể rắn, thể lỏng và thể khí cũng như nó phổ biến và thường có mặt trong rất nhiều hoạt động của đời sống.
Chất độc này còn xuất hiện trong nhiều loại thực phẩm, đặc biệt là từ củ sắn và măng tươi. Trong măng tươi chứa một lượng độc của chất này rất lớn, do đó trước khi ăn cần phải luộc chín thật kỹ để tránh trường hợp trúng độc khi ăn.
Vua của mọi loại chất độc này không màu nhưng có mùi giống hạnh nhân đắng, nhưng không phải tất cả mọi người đều hít ra được mùi này, do đó cũng có rất ít người phân biệt được.
Và với lượng độc tố kinh khủng của nó, khi nó được phát hiện và được tìm ra bởi nhà bác học Karl Scheele cũng đã nhiễm một lượng chất độc này vào người và dẫn đến tử vong.
Natri Xyanua (NaCN) và thông tin bạn chưa biết
Mặc dù Natri Xyanua là một chất độc vô cùng nguy hiểm nhưng trong nhiều ngành công nghiệp hiện nay vẫn còn sử dụng và rất cần đến no. Vì vậy, hiện tại vẫn có nhiều cơ sở sản xuất và điều chế NaCN nhưng được bảo hộ và đảm bảo rất nghiêm ngặt theo đúng quy định an toàn.
NaCn là một chất có công dụng quan trọng trong ngành mạ xi vàng, bạc và đồ trang sức, sử dụng rất nhiều trong công nghiệp mạ và công nghiệp quặng. Do đó phần lớn NaCN được sử dụng trong công nghiệp khai thác đá quý là nhiều nhất.
Vì tính chất đặc biệt nguy hiểm đến con người này của NaCN mà những cơ sở chế tạo ra nó phải đảm bảo được đựng nó trong thùng kim loại, dán biển báo cảnh báo nguy hiểm và trong quá trình vận chuyển phải đảm bảo tuyệt đối an toàn.
Kali Xyanua (KCN) và các thông tin liên quan
KCN cũng là một dạng chất độc được điều chế bởi xyanua, nó còn có một tên gọi khác là potassium cyanide. Đây là một hợp chất hoá học được hình thành và tạo ra bởi ba nguyên tố như Kali, Cacbon và Nito.
Hoá chất này cũng có mùi hạnh nhân, nó là một phức chất của Au, hay chính là vàng và có khả năng tan trong nước. Hình dáng của KCN rất giống đường, lại có khả năng tan trong nước nên việc bảo quản chất này phải thật kỹ lưỡng để tránh bị nhầm lẫn dẫn đến nhiễm độc.
Với khả năng tạo là phức chất của vàng mà KCN được sử dụng phổ biến và nhiều nhất trong nành công nghiệp khai thác vàng, nó có khả năng hòa tan trong nước nên có thể tách được vàng ra khỏi quặng dễ dàng hơn.
Các quy định về việc sử dụng xyanua
Đối với việc sử dụng xyanua, những cơ quan hoặc tổ chức có giấy phép sử dụng hoặc điều chế mới có thể có quyền sử dụng bởi đây là một loại chất độc, tuy nhiên phải đảm bảo được an toàn cho con người.
Đối với những đơn vị sản xuất chuyên nghiệp cần phải có cơ sở sản xuất, có năng lực và trình độ chuyên môn cần thiết để xử lý chất độc, đồng thời phải có giấy chứng nhận, giấy phép kinh doanh hợp pháp.
Kết luận
Xyanua là một chất hoá học độc nhất trên thế giới, do đó việc sử dụng phải hết sức cân nhắc, đồng thời cần tránh xa cũng như tìm hiểu kỹ những vật phẩm có chứa chất này để có thể đảm bảo an toàn cao nhất cho bản thân cũng như người khác, bởi chỉ cần một lượng nhỏ bị đưa vào người cũng có thể dẫn đến tử vong.
